Biyolojik yaş ve inflamasyon / Herkes aynı hızda mı yaşlanır?

Herkes aynı hızda mi yaşlanır sorusunun cevabı elbette ki hayır! Yaşamanın da yaşlanmanın da bin bir farklı yolu vardır. Bu hem sahip olduğumuz genlerimizdendir hem yaşam tarzımızdandır hem de çevremizden kaynaklanır.

Nedir Biyolojik Yaşlanma:

2015 yılında yayınlanan önemli bir çalışmada çok saygı duyduğum araştırmacı Daniel Belsky ve ekibi, 1000 kişide yaşlanmanın şeklini aratırmışlar. Çalışmalarında aynı sene doğan bu 1000 kişinin birbirinden çok farklı yaşlandığı gösterilmiş. 38 yaşlarında iken bu bireylerin bazısı 25 bazısı ise 50 yaşında olarak çıkmış biyolojik olarak.

Bu bireylerin bedenleri biyolojik olarak farklı hızlarda yaşlanmış. Hızlı yaşlananlarda kalp damar sağlığı parametreleri, fiziksel görünümleri, bilişsel işlevleri, kas kuvvetleri biyolojik yaşları ile uyumlu gözlenmiş. Araştırmacılar, kronolojik olarak aynı yaşta olmalarına karşın hem bedensel işlevlerinde azalma hem de altta yatan enflamasyonun daha fazla olduğu kişilerin biyolojik olarak daha yaşlı olduklarını göstermişler.

Biyolojik yaşı kronolojik yaşından hızlı olan kişilerde artmış bir inflamasyon vardır. Bu nedenle bu kişiler hem hastalıkları daha ağır geçirirler hem de kronik hastalıklara yakalanma ihtimalleri daha fazladır.

Biyolojik yaşı tayin ederken baktıkları parametreler, metabolik ölçütler: Kan şekerleri, kandaki yağ oranları çalışılmış. Kronik inflamasyonun kana yansıyan parametreleri (sedim, CRP gibi), solunum işlevleri, egzersiz ile kalp ve damar sağlığının değerlendirilmesi, bedendki kas oranları, denge ve kas kuvveti ile ilişkili testler, bilişsel testler biyolojik yaş tayini esnasında bakılan ve çalışılan testler. Bu alanlarda ne kadar sağlıklı isek biyolojik yaşımız da o kadar genç çıkıyor. Biyolojik yaşın genç olmasının görünüşe de yansıdığını göstermiş araştırmacılar. Katılımcıların fiziksel görünümleri kronolojik yaşları ile değil biyolojik yaşları ile uyumlu çıkmış. Peki biyolojik yaş ve bedendeki inflamasyon nelerden etkilenir?

Nelerden etkilenir?

Genetik:
Atalarımızdan getirdiklerimizin yanı sıra genlerimizde biz tabiri caizse anne karnına düşerken meydana gelen bazı değişkenlikler de belirleyici olur. Baskın genler ve çekinik genlerin harmanlanması ile bizden evvelki hemen hemen tüm ataların güçlü veya zayıf yönlerini miras olarak alabiliriz. Kimi zamansa bahsettiğim bize özgü değişkenlikler genlerimizi etkiler ve atalardan bağımsız şekilde bedenlerimizi etkileyen genetik değişkenlikler söz konusu olur. Şu anki teknoloji ile genler üzeirnde çok büyük değişkenlikler yapamıyoruz. Ancak güncel literatür epigenetik diye adlandırdığımız bir bilgi hazinesini gündeme taşıdı. Bu hazineye göre, yaşam tarzımız genlerimizi etkiliyor.

Örneğin tek yumurta ikizlerinin genetik yapıları eş olmasına karşın bir hastalığa sahiplerse biri daha şiddetli diğeri daha hafif hastalık gösterebilir. Bunlar kimi zaman epigenetik nedenlerden kaynaklanabiliyor.

Yaşam tarzı:

Her birimizin çok iyi bildiği üzere yaşam tarzı ve alışkanlıklarımız sağlığımız ve dinçliğimiz üzerinde oldukça belirleyici. Batı tipi yaşamın sağlık üzerindeki maliyetleri artık çok iyi biliniyor. Ben başka bir örnek vermek istiyorum. Avusturalya'da güneş ışıkları son derece dik bu nedenle doğal olarak o coğrafyada yaşayan insanlar oldukça kara derililer. 1800'lü yıllardan sonra oraya göç eden açık tenli insanlar ve bu insanların güneşlenme alışkanlıkları nedeni ile günümüzde en çok ölümcül deri kanserlerinin görüldüğü kişiler de onlar. Deri kanserlerinin en sık görüldüğü düğer coğrafyalar ise Kuzey Ülkeler. Bunun nedeni ise, Kuzey Ülke'lerin vatandaşlarının ekvatora yakın yerlere seyahat ederek aşırı güneşlenmeleri. Yaşam tarzımızın ekolojik bir sağ duyu taşımaması, bedenlerimizi doğru koruyamamamızın maliyeti hem seneler sonra ortaya çıkıyor hem de epigenetik değişkenliklere sebebiyet vererek sonraki nesiller üzerinde de sonuçlar üretmeye devam ediyor.

Çevre:

Yaşadığımız çevre hastalık ve sağlığımız konusunda son derece belirleyici. Ağır metallerle kirlenmiş coğrafyalarda yaşayan insanlarda pek çok hastalık ve bazaldeki inflamasyon daha yüksek gözleniyor. Sülfür madenleri gibi toksik ortamlarda çalışmak örneğin yaşan sürelerini ciddi ölçüde kısaltıyor. Bugünlerde en sık gördüğümüz değişkenlik ise iç mekanlarda zaman geçirmek. EvdeKal hareketi nedeni ile iç mekanlarda zaman geçirirken ciddi çökkünlük, deri hastalıklar ve sağlık problemleri ile gelen çok sayıda çocukta ciddi ölçüde D vitamini eksiklikleri gözlemlemeye başladık. Doğal güneş ışıklarını göremediğimizde sağlığımız ciddi ölçüde etkileniyor. Çocuklarda büyüme ve gelişme ile yakınen ilişkili olduğunu bildiğimiz bu vitaminin eksik olmasının son derece ciddi sonuçları olabiliyor.

Bu dersleri anlatmaktaki amacım öğrenerek dönüşmek. Her birimiz öncelikle kendi bedenlerimizi iyi tanımakla yükümlüyüz. İyi tanıyabildiğimiz zaman onun inflamasyonunu da anlar daha iyi bakar ve dönüştürürüz. Bir hekim olarak sağaltım ve şifalandırma süreçlerinde hastalıma kılavuzluk ederken kimi zaman farkediyorum bedenlerini daha yeni keşfediyorlar. Bir kronik hastalık sahibi olarak benim de beden farkındalığımı geliştirmem hastalığım süresince olmuştur. Bedendeki ateşi-inflamasyonu sağlıklı bir aşamda tutmak ve yanlış çalışan inflamasyon mekanizmaları nedeni ile hızla yaşlanan ve hırpalanan bedeni koruyup sağaltmak için evvela bilmek gerekiyor. Sonra biraz dinlemek ardından da bedene iyi bakmak gerekiyor. Bedene iyi bakmak için dikkat edilmesi gereken pek çok husus var. Yavaş yavaş değişip dönüşüyoruz!

Çok daha sağlıklı ve dinç bir hale dönüşmemiz ve bedenlerimize iyi bakabilmemizi diliyorum!
Sağlıcakla!